OTİZM
Otizm, belirtileri yaşamın ilk 3 yılında başlayan iletişim ve etkileşim alanında belirgin gecikme olan ve kısıtlayıcı ilgi alanı olan genetik geçişli bir bozukluktur. İlk kez 1943 yılında Leo Kanner tarafından tanımlanmıştır. Sonradan tanı konmaya başlanmış bir hastalık değildir. Otizm toplumda görülme sıklığı %1 civarındadır. Erkeklerde kızlardan daha çok görülmektedir. Otizm genetik geçişli bir bozukluktur ve bununla ilgili bir çok gen bulunmuştur. Bu konuyla ilgili araştırmalar devam etmektedir. Otizme özgü bir gen bulunamadığından doğum öncesi tanı konulamamaktadır. Bir kardeşte Otizm olduğunda diğer kardeşte de olma olasılığı topluma göre daha fazladır.Bu ailelerin genetik ve psikiyatrik danışmanlık almaları önemlidir.
Aileler en çok konuşmada gecikme ve duymuyor diye polikliniklere başvururlar. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, Obsesif-Kompulsif Bozukluk, Tik Bozukluğu, Depresif Bozukluklar, Kaygı Bozuklukları, Uyku Bozuklukları Otizme en çok eşlik eden diğer psikiyatrik bozukluklardır. Otizmin tedavisi ile birlikte bu hastalıklarında tedavisi önemlidir ve tedavileri gidişatı olumlu yönde etkiler. Otizm ,Konuşmanın gecikmesi nedeniyle Gelişim gerilikleriyle ,Kendi Dünyalarında olmaları nedeniyle Erken Başlangıçlı Şizofreniyle , televizyona düşkünlükleri nedeniyle Tepkisel Bağlanma Bozukluklarıyla karışabilir.
NORMAL SOSYAL VE DUYGUSAL GELİŞİM
Bebekler 1 aylıktan itibaren anne ve babayla göz teması kurmaya başlar. Göz temasının başlamasıyla beraber sosyal gülümsemede başlar. 4 ay civarında ise kucağa alındığı zaman tepki verir. Anne-Babadan ayrılma kaygısı 9 ay civarında başlar ve 1.5 yaş civarında en yüksek seviyesine ulaşır. 9 aylıktan itibaren taklit becerileri gelişmeye başlar. 1 yaşından itibaren ise kendi yaşıtlarıyla ilişki kurmaya başlar. 3 yaşından itibaren ise yaşıtlarıyla karşılıklı anlamlı-senaryolu oyunlar oynar.4 yaş itibariyle ise karşısındaki kişilerin duygularını anlamaya başlar. Yukarda bahsettiğimiz zamanlar yaklaşık olan zamanlardır.
OTİZM SPEKTRUM BELİRTİLERİ
- YAŞ ARASI
- Göz temasında kurmakta sorun
- Seslenince bakmama
- Gülümseme ve seslenmeye tepki vermeme
- Taklit becerilerinin gelişmemesi
- Yalnız olmaktan mutlu
- Yabancı kişi kaygısının olmaması
- Konuşma becerilerinde gecikme
- Kucağa alındığında tepkisiz kalma
- Kendi dünyasında olma
2-3 YAŞ ARASI
0-1 Yaş Arası Belirtilere Ek Olarak
- Konuşmadaki gecikme belirginleşir
- Anlamsız boş gülmeler
- Donuk bakışlar
- Jest ve mimiklerde kısıtlılık
- Yalnız oynamayı tercih etme
- 5 duyuya karşı aşırı hassasiyet ya da olmaması (ör. Sesten rahatsız olma, yemek seçme, kokulardan rahatsız olma, dokunulmasından rahatsız olma, giydiği kıyafetlerden rahatsız olma…)
- Tekrarlayıcı motor davranışlar(Ör: parmak ucunda yürüme, ileri-geri ya da sağ-sol sallanma, el çırpma, aynı yolda gidip gelme…)
- İşlevsel olmayan nesnelere aşırı ilgi (Ör: dönen oyuncaklar, çamaşır makinesi, elektronik eşyalar, araba plakaları..)
3-5 YAŞ ARASI
Önceki yaşlarda görülen belirtilere ek olarak
- Arkadaş ilişkisi geliştirirememe
- Konuşmada yeni kelimeler türetme
- Tekrarlayıcı konuşmalar
- Konuşmayı başlatmada zorlanma
- Yalnız olmayı ve oynamayı tercih etme
- Yaşıtlarıyla anlamlı oyun oynamama
TANI
Detaylandırılmış Klinik Muayene ile konur.Diğer tanıları ekarte etmek için İşitme testi, Uyku EEG’si yapılması gerekebilir.
TEDAVİ
Psikososyal destek, Bireysel Eğitim, Eşlik eden hastalıkların tedavisi, Ailenin eğitimi önemlidir.